Objawy PIMS u dzieci i ich charakterystyka

Zespół pocovidowego wieloukładowego zapalenia u dzieci (PIMS) to powikłanie infekcji SARS–CoV–2 u dzieci. Charakteryzuje się wystąpieniem uogólnionego stanu zapalnego, który może prowadzić do uszkodzenia wielu narządów. Objawy są liczne i bywają różne w zależności od indywidualnego przypadku.

Definicja PIMS i związek z COVID–19

Wśród dzieci, które przeszły infekcję wywołaną przez koronawirusa SARS–CoV–2, zaobserwowano występowanie rzadkiego zjawiska o nazwie PIMS. To zespół zapalny, który nie pojawia się od razu, lecz manifestuje się po pewnym czasie od zakażenia, najczęściej po upływie od dwóch do sześciu tygodni. Co istotne, dotyczy to nawet tych przypadków, gdzie infekcja przebiegała w formie łagodnej. 

Objawy PIMS są wielorakie i obejmują gorączkę oraz problemy związane z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Zespół ten może wpływać na różne narządy i układy w ciele dziecka, co świadczy o jego złożonym charakterze. 

Za przyczynę PIMS uznaje się nieprawidłową reakcję układu odpornościowego, która jest odpowiedzią na wcześniejsze zakażenie wirusem. Nie jest to bezpośredni skutek działania samego patogenu, lecz raczej złożony proces immunologiczny, który w niektórych przypadkach może prowadzić do niepożądanych stanów zapalnych w organizmie młodego pacjenta. Co ciekawe, mechanizmy leżące u podstaw tego zjawiska nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione.

Wczesne rozpoznawanie PIMS – typowe objawy

Do najczęstszych objawów PIMS należą:

  • Gorączka utrzymująca się ponad 3–5 dni
  • Bóle brzucha, biegunka, wymioty
  • Wysypka, zapalenie spojówek
  • Obrzęki kończyn, dłoni, stóp
  • Obniżona saturacja krwi (niedotlenienie)
  • Przyspieszony oddech, duszność
  • Przyspieszone tętno, niskie ciśnienie
  • Odmienne zachowanie, drażliwość, senność

Wczesne rozpoznanie tych objawów i skierowanie dziecka na diagnostykę w kierunku PIMS jest kluczowe, aby zapobiec rozwojowi groźnych powikłań.

Objawy PIMS w układzie pokarmowym

W przypadku PIMS jednym z obszarów, który może być dotknięty, jest układ pokarmowy. Dzieci doświadczające tego stanu często zgłaszają różnego rodzaju nieprzyjemne objawy. Ból brzucha to jedna z dolegliwości, która może być szczególnie uciążliwa i powodować dyskomfort. Oprócz tego mogą wystąpić także inne symptomy, takie jak biegunki, które są nie tylko męczące, ale i mogą prowadzić do dodatkowych problemów, takich jak odwodnienie. Wymioty dodatkowo osłabiają organizm dziecka i wpływają na jego ogólny stan zdrowia.

Objawy PIMS w układzie nerwowym

Zdarza się, że dziecko z PISM odczuwa znaczne osłabienie. Energia do codziennych czynności wydaje się być na wyjątkowo niskim poziomie. Brak zainteresowania aktywnościami, które zazwyczaj sprawiają przyjemność, takimi jak zabawa czy ćwiczenia fizyczne, może być wyraźnym sygnałem, że coś niepokojącego dzieje się z organizmem.

W takich przypadkach często pojawiają się również inne symptomy, które mogą wskazywać na problemy z układem nerwowym. Bóle głowy nie są rzadkością i mogą być intensywne, a także mogą towarzyszyć im dolegliwości w okolicy karku.

W skrajnych przypadkach dziecko może doświadczać niedowładów, czyli częściowej utraty zdolności do poruszania się, co jest wynikiem osłabienia mięśni. Może dojść nawet do porażeń nerwów obwodowych, co oznacza całkowitą utratę czucia lub zdolności do ruchu w określonych częściach ciała. To poważne komplikacje, które wymagają natychmiastowej kontroli medycznej.

Objawy PIMS w układzie sercowo–naczyniowym

W przypadku młodych osób, które zmagały się z zespołem pocovidowym często dostrzega się pewne komplikacje dotyczące pracy serca i naczyń krwionośnych. Zalicza się do nich różnorodne nieprawidłowości, takie jak nieregularne bicie serca, które może być niepokojącym sygnałem. Ponadto zdarza się, że ciśnienie krwi jest niższe niż zwykle, co może prowadzić do uczucia osłabienia czy zawrotów głowy. 

Innym niepokojącym objawem jest stan zapalny mięśnia sercowego, który może mieć poważne konsekwencje dla ogólnego stanu zdrowia. Warto również wspomnieć o obecności płynu w osierdziu, co jest dodatkowym obciążeniem dla serca i może wpływać na jego efektywność. Te symptomy są istotne w kontekście monitorowania zdrowia po przebyciu infekcji COVID–19, zwłaszcza u młodszej populacji, która może nie być w pełni świadoma potencjalnych ryzyk.

Objawy PIMS w układzie oddechowym

W przypadku pacjentów zmagających się z PIMS, dolegliwości związane z układem oddechowym mogą przybierać różne formy. Często obserwuje się u nich objawy takie jak trudności w oddychaniu. Ból w obrębie klatki piersiowej również nie jest rzadkością i może stanowić znaczący dyskomfort. Kaszel może występować jako jeden z symptomów, który towarzyszy innym dolegliwościom układu oddechowego w przebiegu tej choroby. 

Pozostałe objawy PIMS

Wśród konsekwencji infekcji koronawirusem u dzieci, obserwuje się szereg dolegliwości związanych z układem moczowym. Niekiedy zdarza się, że u młodych pacjentów pojawia się skąpomocz lub nawet bezmocz, co może wskazywać na poważne komplikacje.

Problemy zdrowotne mogą również objawiać się na skórze oraz śluzówkach. W przypadku zespołu pocovidowego u dzieci często dochodzi do pojawienia się wysypek. Dodatkowo, zapalenie spojówek czy zmiany na języku, który staje się czerwony i pokrywa się drobnymi krostkami, są sygnałami, które nie powinny być ignorowane. Suchość i zaczerwienienie warg, a także obrzęki rąk i stóp, to kolejne symptomy, które mogą świadczyć o powikłaniach po przebyciu COVID–19.

Kolejnym niepokojącym zjawiskiem jest koagulopatia, czyli zaburzenia krzepnięcia krwi. Zmiany chorobowe w obrębie jamy ustnej, takie jak zapalenie warg, mogą być jej oznaką. Badania publikowane w specjalistycznych czasopismach, takich jak „Advances in Oral and Maxillofacial Surgery”, wskazują na różnorodne symptomy w jamie ustnej, które mogą zwiastować rozwijający się PIMS–TS, czyli dziecięcy wieloukładowy zespół zapalny po przebyciu infekcji.

W szczególności wargi i język są często dotknięte zmianami. U dzieci z PIMS–TS język może przyjąć formę tzw. języka geograficznego, charakteryzującego się czerwonymi plamami z jasną otoczką, które przypominają kontury państw na mapie. Inne symptomy to język pęknięty oraz język truskawkowy, który jest charakterystyczny dla choroby Kawasaki. W tym przypadku język nabiera intensywnie czerwonego koloru, a jego brodawki stają się przerośnięte, co sprawia, że przypominają ziarenka truskawki. Do tego dochodzą owrzodzenia jamy ustnej oraz zapalenia dziąseł, które również mogą świadczyć o powikłaniach po infekcji koronawirusem.

Różnicowanie PIMS od innych stanów zapalnych u dzieci

Objawy PIMS mogą naśladować inne choroby zapalne wieku dziecięcego, takie jak choroba Kawasaki. Konieczne jest wykonanie szeregu badań, aby zróżnicować PIMS od innych stanów.

PIMS odróżnia od choroby Kawasaki m.in.:

  • starszy wiek dzieci (średnio 8–10 lat vs poniżej 5 lat);
  • częstsze występowanie gorączki i dolegliwości brzusznych;
  • niższy poziom płytek krwi;
  • wyższe stężenie markerów stanu zapalnego (CRP, fertycyna);
  • obecność przeciwciał anty–SARS–CoV–2.

Długoterminowe skutki PIMS dla zdrowia dziecka

U większości pacjentów PIMS ustępuje po leczeniu w warunkach szpitalnych. Jednak u części dzieci mogą utrzymywać się długoterminowe powikłania:

  • Uszkodzenie mięśnia sercowego i zaburzenia krążenia
  • Przewlekłe zmęczenie i osłabienie
  • Zaburzenia neurologiczne (drażliwość, problemy z koncentracją)
  • Upośledzenie funkcji nerek i wątroby
  • Zwiększone ryzyko zakrzepicy

Dlatego dzieci po przebytym PIMS wymagają długotrwałej opieki kardiologicznej i pediatrycznej w celu monitorowania stanu zdrowia i zapobiegania powikłaniom.

Protokoły postępowania medycznego przy PIMS u dzieci

Postępowanie w przypadku podejrzenia PIMS u dziecka obejmuje:

  • Hospitalizację na oddziale pediatrycznym lub intensywnej terapii
  • Wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych w celu oceny stanu zapalnego i zajęcia narządów
  • Monitorowanie parametrów życiowych
  • Leczenie objawowe: płyny, leki przeciwgorączkowe, wsparcie krążenia
  • Leczenie przyczynowe: dożylne immunoglobuliny, kortykosteroidy
  • Profilaktyka powikłań zakrzepowo–zatorowych
  • Rehabilitacja w okresie rekonwalescencji

Szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia PIMS znacząco poprawia rokowanie i zmniejsza ryzyko groźnych powikłań u dzieci.